پرولاکتین هورمونی است که توسط غده هیپوفیز در مغز ترشح می‌شود و نقش مهمی در تنظیم و کنترل بسیاری از فرآیندهای بدن، به ویژه در سیستم تولیدمثل و شیردهی، ایفا می‌کند. در این مطلب، به بررسی نقش پرولاکتین، علل افزایش یا کاهش سطح آن و روش‌های تشخیصی مرتبط با این هورمون می‌پردازیم. آزمایش پرولاکتین نیز یک ابزار مهم در تشخیص و ارزیابی مشکلات مرتبط با این هورمون است که در ادامه توضیح داده شده است.
نقش پرولاکتین در بدن
پرولاکتین عمدتا برای تحریک تولید شیر در زنان پس از زایمان شناخته می‌شود. با این حال، این هورمون نقش‌های دیگری نیز دارد:
- تولید و تنظیم شیر: پرولاکتین اصلی‌ترین هورمون مسئول تولید و ترشح شیر پس از زایمان است.
- تنظیم چرخه قاعدگی: سطح بالای پرولاکتین می‌تواند باعث اختلال در تخمک‌گذاری و چرخه قاعدگی شود.
- تأثیر بر سیستم ایمنی: پرولاکتین نقش‌هایی در تنظیم پاسخ‌های ایمنی بدن دارد.
- رفتار جنسی و تولیدمثل: در مردان و زنان، پرولاکتین بر رفتار جنسی و عملکرد تولیدمثل تأثیر می‌گذارد.
علل افزایش یا کاهش سطح پرولاکتین
سطح پرولاکتین در خون می‌تواند به دلایل مختلفی افزایش یا کاهش یابد:
افزایش سطح پرولاکتین (هیپرپرولاکتینمی):
- تومورهای غده هیپوفیز (پرولاکتینوما)
- برخی داروها (مانند داروهای ضد افسردگی و ضد روان‌پریشی)
- استرس شدید
- بارداری و شیردهی
- بیماری‌های کبدی و کلیوی
کاهش سطح پرولاکتین:
- نارسایی غده هیپوفیز
- برخی بیماری‌های خودایمنی
- مصرف برخی داروها
آزمایش‌های مرتبط با پرولاکتین
آزمایش سطح پرولاکتین خون به تشخیص علل تغییرات در سطح این هورمون کمک می‌کند. این آزمایش به ویژه در موارد زیر مفید است:
- بررسی مشکلات قاعدگی و تخمک‌گذاری: در زنانی که با مشکلات قاعدگی و ناباروری مواجه هستند، سطح پرولاکتین بررسی می‌شود.
- تشخیص تومورهای هیپوفیز: در افرادی که علائمی از قبیل سردرد، اختلالات بینایی، و مشکلات هورمونی دارند، این آزمایش می‌تواند به تشخیص تومورهای هیپوفیز کمک کند.
- ارزیابی دلایل گالاکتوره: گالاکتوره (ترشح شیر از پستان‌ها بدون بارداری یا شیردهی) می‌تواند به دلیل افزایش سطح پرولاکتین باشد.
