آشنایی با کم‌خونی کودکان

کم‌خونی در کودکان از جمله بیماری‌های شایع است که انواع مختلفی از جمله کم‌خونی ناشی از فقر آهن، کم‌خونی مگالوبلاستیک، کم‌خونی همولیتیک، کم‌خونی سلول داسی شکل و تالاسمی دارد. لازم به ذکر است کم‌خونی ناشی از فقر آهن شایع‌ترین نوع کم‌خونی است و زمانی رخ می‌دهد که در خون کودک آهن کافی وجود نداشته باشد. وجود آهن برای تشکیل هموگلوبین ضروری است. در کم‌خونی مگالوبلاستیک نیز گلبول‌های قرمز به دلیل کمبود فولات یا ویتامین B9 و ویتامین B12 بیش از حد بزرگ شده و آرایش ناهنجاری پیدا می‌کنند. در کم‌خونی از نوع همولیتیک گلبول‌های قرمز به دلیل عفونت یا مصرف برخی داروها سریع‌تر از حد طبیعی از بین می‌روند. کم‌خونی سلول داسی شکل و تالاسمی نیز بیماری‌های ارثی هستند که بر توانایی بدن برای تولید هموگلوبین و گلبول‌های قرمز سالم تاثیر می‌گذارند.

به طور کلی از دست دادن گلبول‌های قرمز و یا تخریب آنها و ناتوانی بدن در ساخت آنها علت اصلی اکثر کم‌خونی‌ها است. کاهش تعداد گلبول‌های قرمز یا کاهش سطح هموگلوبین ممکن است به دلیل نقایص ژنتیکی، عفونت و یا ابتلا به برخی بیماری‌ها، استفاده از داروهای خاص و نیز کمبود بعضی از ویتامین‌ها یا مواد معدنی در رژیم غذایی مثل آهن، ویتامین‌های B9 و B12 رخ دهد. نارس بودن یا وزن کم نوزاد در زمان تولد، سو تغذیه، مصرف بی‌رویه شیر در کودکان، جراحی یا از دست دادن خون به دلیل جراحت، ابتلا به بیماری‌های مزمن (مانند بیماری کلیوی یا بیماری کبدی) و سابقه خانوادگی نیز میتواند زمینه‌ساز کم‌خونی گردد. هر کودک ممکن است علائم کم‌خونی را به شکل متفاوتی نشان دهد و در صورت خفیف بودن کم‌خونی ممکن است هیچ علامتی نیز بروز نکند. با این حال شایع‌ترین علائم کم‌خونی در کودکان و نوزادان عبارت اند از رنگ‌پریدگی پوست، خستگی، سرد بودن دست‌ها و پاها، زخم یا تورم زبان، زرد شدن پوست، چشم و دهان، بزرگ شدن طحال، تاخیر در رشد، اختلال در بهبود زخم‌ها و سرگیجه و سردرد.

هرچند بعضی از انواع کم‌خونی ارثی هستند و نمی‌توان از آن‌ها پیش‌گیری کرد. اما می‌توان با اصلاح رژیم غذایی احتمال ابتلا به کم‌خونی ناشی از فقر آهن (شکل رایج کم‌خونی) را در کودکان و نوزادان را کاهش داد. تغذیه نوزاد با شیرمادر یا شیرخشک غنی شده با آهن و عدم زیاده‌روی در مصرف شیر خصوصا شیر گاو در کودکان، مصرف غذاهای غنی از آهن مانند گوشت قرمز، مرغ، ماهی و حبوبات و نیز مصرف غذاهای غنی از ویتامین C مانند سبزیجات با رنگ سبز تیره که منجر به افزایش جذب آهن در روده می‌شود، جهت پیشگیری از کم‌خونی موثر است.

برای تشخیص اولیه کم‌خونی در کودکان و نوزادان نیز پزشکان اغلب از تجویز آزمایش خون استفاده می‌کنند که شامل آزمایش‌های زیر است:

  • هموگلوبین و هماتوکریت
  • شمارش کامل سلول‌های خون
  • آهن و فریتین
  • اسمیر خون محیطی

باتوجه به نتایج آزمایش خون، ممکن است پزشک معالج جهت انتخاب روش درمان کم‌خونی، آزمایش‌های دیگری مثل نمونه‌برداری از بخش مایع مغز استخوان (اسپیراسیون) و یا نمونه‌برداری از بخش جامد مغز استخوان را نیز تجویز کند.

اسکرول به بالا