دیابت یک بیماری مزمن اما قابل درمان است. امکان مدیریت دیابت و زندگی سالم و کامل نیز وجود دارد اما در صورت عدم درمان، این بیماری می‌تواند عوارض جدی و بلند مدتی نظیر کاهش بینایی، بی حسی در دست ها و پاها و افزایش خطر ابتلا به سکته قلبی یا سکته مغزی داشته باشد و باعث به خطر افتادن زندگی بیمار شود. پیش‌دیابت نیز وضعیتی است که با سطوح قند خون بالا اما کمتر از حد مشخص شده برای بیماری دیابت تعریف می‌شود. مدیریت تغذیه و سبک زندگی می‌تواند کمک کند تا جلوی پیشرفت بیماری به دیابت نوع 2 را بگیرید. لازم به ذکر است در دیابت نوع 1 که بیشتر در کودکان و بصورت مادرزادی وجود دارد، بدن قادر به تولید انسولین نیست اما در دیابت نوع 2 که شایع‌تر است، بدن قادر به تولید انسولین می‌باشد اما مقاومت در برابر آن وجود دارد، یعنی این هورمون نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد و سطح قند (گلوکز) در خون را تنظیم می‌کند.
چه کسانی باید برای تشخیص بیماری دیابت آزمایش شوند؟
اگر حالاتی نظیر احساس تشنگی یا گرسنگی شدید حتی بعد از خوردن غذا، خستگی مداوم، تاری دید، تکرر ادرار و یا عدم بهبود یا دیر بهبود پیدا کردن زخم‌ها را تجربه کرده‌اید، بهتر است از نظر داشتن بیماری دیابت آزمایش شوید. همچنین توصیه شده است اگر در یکی از دسته‌های زیر قرار دارید، حتی اگر علایم بالا را تجربه نکرده‌اید، باز هم از نظر داشتن این بیماری موردآزمایش قرار گیرید:
- وزن شما بیش از حد است (شاخص توده بدنی بیشتر از 25)
- فشار خون بالا، تری‌گلیسرید بالا، کلسترول HDL پایین یا بیماری قلب دارید
- سابقه خانوادگی دیابت دارید
- سابقه سطح قند خون غیرطبیعی یا نشانه‌های مقاومت به انسولین دارید
- فعالیت بدنی منظم ندارید
- اگر بانو هستید و سابقه سندرم تخمدان پلی کیستیک یا دیابت بارداری داشته‌اید
خطر ابتلا به دیابت با افزایش سن نیز بیشتر می‌شود. در نتیجه آزمایش‌های تشخیص دیابت کمک می‌کنند تا این بیماری را سریع‌تر تشخیص دهید و زودتر به درمان آن بپردازید و کیفیت زندگی بالاتری در دوران میانسالی و سالمندی داشته باشید.
آزمایش‌های خون تشخیص دیابت
انواع مختلفی از آزمایش خون برای تشخیص بیماری دیابت وجود دارد که در ادامه معرفی شده‌اند.
آزمایش A1C
این آزمایش یکی از معمول‌ترین آزمایش‌ها برای تشخیص دیابت است زیرا نتایج آن سطح قند خون را در طول زمان تخمین می‌زند و شما قبل از آزمون نیاز به ناشتایی ندارید. این آزمایش با نام آزمایش هموگلوبین گلیکه‌شده نیز شناخته می‌شود. براساس نتایج این آزمایش مشخص می‌شود چه میزان گلوکز به هموگلوبین شما متصل شده است. آزمایش A1C میانگین قند خون شما را برای حدود ۳ ماه قبل اندازه‌گیری می‌کند که عمر گلبول‌های قرمز خون است. این آزمایش نیاز به گرفتن مقدار کمی خون دارد. خون می‌تواند از طریق نوک انگشت با یک سوزن کوچک و یا از بازوی شما گرفته شود.
آزمایش قند خون تصادفی (RPG)
آزمایش قند خون تصادفی شامل گرفتن نمونه خون در هر زمانی، بدون در نظر گرفتن زمان آخرین وعده غذایی است. در نتایج این آزمایش میزان قند خون برابر یا بیشتر از ۲۰۰ میلی‌گرم بر دسی لیتر نشانه دیابت است.
آزمایش قند خون پس از ناشتایی (FPG)
آزمایش قند خون پس از ناشتایی شامل گرفتن نمونه خون پس از تقریبا 10 تا ۱۲ ساعت ناشتایی است، که به طور معمول به معنای عدم مصرف غذا و نوشیدنی در این مدت است. نتایج قند خون پس از ناشتایی به صورت زیر است:
- ۹۹ میلی‌گرم در دسی لیتر یا کمتر: طبیعی
- ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی‌گرم در دسی لیتر: پیش دیابت
- ۱۲۶ میلی‌گرم در دسی لیتر یا بیشتر: دیابت
آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGTT)
این آزمایش طی 2 ساعت انجام می‌شود. ابتدا، سطح قند خون شما اندازه گیری می‌شود. سپس، یک نوشیدنی شیرین میل می‌کنید که مقدار مشخصی گلوکز دارد. بعد از 2 ساعت، سطح قند خون شما مجددا اندازه گیری می‌شود. قبل از انجام این آزمایش برای مدت حداقل ۳ روز یک رژیم غذایی معمول و بدون محدودیت همراه با فعالیت بدنی رعایت شود. شب قبل از آزمایش بین 10 تا 12 ساعت ناشتایی نیاز است.
آزمایش چالش گلوکز (GCT)
این آزمایش به منظور غربالگری بانوان مبتلا به دیابت شیرین در دوران بارداری (هفته ۲۸-۲۴ بارداری) انجام می‌شود. برای انجام این آزمایش دادن نمونه ادرار و بررسی آن از نظر وجود قند با هر بار خون‌گیری توصیه می‌شود. برای آماده‌سازی و نمونه‌گیری حداقل ۹۰ دقیقه زمان لازم است. ناشتا بودن برای این آزمایش ضروری نیست ولی از آخرین وعده غذایی باید حداقل ۲ ساعت گذشته باشد.
