آزمایش‌های عملکرد کبد شامل آزمایش‌هایی است که با اندازه‌گیری سطح پروتئین، چربی، آنزیمهای کبدی و بیلی‌روبین در بدن به بررسی سلامت کبد کمک می‌کنند. باتوجه به سطوح بالاتر یا پایین‌تر از حد نرمال بدست آمده برای آنزیم‌ها یا پروتئین‌های کبدی، پزشک وضعیت سلامتی کبد را بررسی می‌کند. از نتایج آزمایش‌های عملکرد کبد به منظور تشخیص هپاتیت، نظارت بر عوارض جانبی داروهای تجویز شده و بررسی شدت بیماری‌های کبدی نیز استفاده می‌شود. در صورتی‌که علاقه‌مند هستید با آزمایش‌های بررسی عملکرد کبد بیشتر آشنا شوید، در ادامه این مقاله از مجله سلامتی همراه ما باشید تا اطلاعات مفیدی در این بار کسب کنید. آزمایش‌های عملکرد کبد معمولا در موارد زیر توصیه می‌شود:
- بررسی آسیب‌های ناشی از عفونت‌های کبدی بویژه اگر مشکوک به تماس با ویروس هپاتیت B و هپاتیت C باشید
- نظارت بر عوارض جانبی برخی داروها
- اگر قبلا بیماری کبدی داشته باشید، برای نظارت بر بیماری و درمان خاصی که تحت آن قرار دارید
- اگر علائم اختلال کبدی را تجربه کرده‌اید و یا سابقه خانوادگی بیماری کبدی مانند کبد چرب دارید
- اگر بیماری‌هایی نظیر تری گلیسیرید بالا، دیابت، فشار خون بالا و کمخونی دارید
- اگر بیماری صفراوی دارید
انواع مختلف آزمایش‌های عملکرد کبد کدامند؟
آزمایش‌های عملکرد کبد برای اندازه‌گیری آنزیم‌ها و پروتئین‌های خاصی در بدن استفاده می‌شوند. وجود نتایج غیرطبیعی در هر یک از این آزمایش‌ها معمولا نیاز به پیگیری دارد تا علت آن مشخص شود. حتی نتایجی که افزایش یا کاهش خفیفی دارند ممکن است با بیماری کبدی مرتبط باشند.
آزمایش‌های متداول مربوط به عملکرد کبد شامل:
- آزمایش آلانین ترنس‌آمیناز (ALT): آلانین ترنس‌آمیناز آنزیمی است که به سوخت و ساز پروتئینها کمک می‌کند. اگر کبد آسیب ببیند یا به درستی عمل نکند، سطح ALT در خون افزایش می‌یابد. سطوح بالاتر این آنزیم در خون نسبت به مقدار مرجع، نشان‌دهنده آسیب کبدی است.
- آزمایش آسپارتات آمینوترنسفراز (AST): آنزیم آسپارتات آمینوترنسفراز آنزیمی است که در قلب، مغز، پانکراس، ماهیچه‌ها و کبد تولید می‌شود. در نتیجه سطح بالای AST در خون ممکن است مربوط به آسیب کبدی باشد. این آزمایش معمولا به همراه ALT در بررسی مشکلات کبدی استفاده می‌شود.
- آزمایش آلکالین فسفاتاز (ALP): آنزیم آلکالین فسفاتاز معمولا در استخوانها، مجاری صفراوی و کبد یافت می‌شود. این ازمایش معمولا به همراه سایر آزمایش‌های کبدی، برای ارزیابی سیستم مجاری صفراوی کبد درخواست می‌شود.
- آزمایش آلبومین: آلبومین پروتئین اصلی تولید شده توسط کبد است. این پروتئین وظایف مهمی را در بدن به عهده دارد. برای مثال بافت‌های بدن را تغذیه می‌کند و ترکیباتی مانند هورمون‌ها، ویتامین‌ها و سایر مواد را بدن منتقل می‌کند. آزمایش آلبومین میزان تولید بهینه این پروتئین خاص توسط کبد را ارزیابی می‌کند.
- آزمایش بیلی‌روبین: بیلی‌روبین محصولی ضایعاتی است که از تجزیه گلبول‌های قرمز خون و توسط کبد تولید می‌شود. قبل از آنکه بیلی‌روبین از طریق مدفوع دفع شود، از کبد عبور می‌کند. کبدی که آسیب دیده است به درستی نمی‌تواند بیلی‌روبین را پردازش کند. بنابراین سطح بیلی‌روبین در خون بالا می‌رود. لازم به ذکر است برخی بیماری‌های وراثتی نیز می‌توانند سطح بیلی‌روبین در بدن را علیرغم آنکه کبد به درستی کار می‌کند افزایش دهند.
علائم اختلال کبدی چیست؟
اختلال در عملکرد کبد می‌تواند بیماری‌های شدیدی ایجاد و حتی زندگی شخص را نیز تهدید کنند. علائم اختلال کبدی عبارتند از ضعف، خستگی یا کاهش انرژی، از دست دادن وزن، زردی در پوست و چشم‌ها، جمع شدن مایع در شکم، ادرار تیره یا مدفوع روشن، تهوع، اسهال، استفراغ، درد در ناحیه شکم، کبودی یا خونریزی غیرمعمول.
در صورتی‌که هر یک از علائم ذکر شده را داشته باشید ممکن است پزشک برای شما آزمایش عملکرد کبد را تجویز کند. با استفاده از نتایج این آزمایش‌ها میتوان میزان پیشرفت بیماری‌ها یا روش درمان آنها را مشخص کرد و عوارض جانبی برخی دارودرمانی‌ها را نیز تعیین نمود.
به طور کلی اگر نتایج آزمایش نشان دهد عملکرد کبد شما مشکل دارد، پزشک، داروهای مصرفی و سابقه پزشکی شما را برای کمک به تعیین علت بررسی می‌کند. اگر پزشک متوجه شود مصرف داروی خاصی سبب افزایش آنزیمهای کبدی شده است، به شما توصیه می‌کند مصرف آن را متوقف کنید. در سایر آزمایش‌های تشخیصی ممکن است پزشک تصمیم بگیرد شما را برای داشتن هپاتیت و یا عفونت‌های دیگری که ممکن است بر عملکرد کبد تاثیر بگذارد، آزمایش کند. همچنین پزشک ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری از کبد مانند سونوگرافی یا سیتی اسکن و یا بیوپسی کبد نیز برای شما تجویز شود تا کبد را از نظر فیبروز، بیماری کبد چرب یا سایر شرایط کبدی ارزیابی کند.
