گلبولهای سفید خون بخشی از سیستم ایمنی بدن هستند که در محافظت از بدن در برابر بیماری‌های عفونی و مهاجمین خارجی نقش دارند. این گلبول‌ها دارای هسته هستند که آنها را از سایر سلول‌های خونی یعنی گلبولهای قرمز بدون هسته و پلاکت‌ها متمایز می‌کند. گلبولهای سفید در مغز استخوان تولید می‌شوند و از بدن در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها محافظت می‌کنند، زمانی‌که تعداد گلبولهای سفید خون بالاتر از میزان عادی باشد، به این معنی است که عفونت یا التهاب در بدن وجود دارد. به‌طور معمول، تعداد بالای گلبولهای سفید خون ممکن است نشان‌دهنده برخی سرطان‌های خون و یا اختلالات مغز استخوان نیز باشد. گلبولهای سفید تقریباً ۱٪ از کل حجم خون یک انسان بزرگسال سالم را تشکیل می‌دهند و شمارش آنها زیرمجموعه مهمی از شمارش کامل خون است.
انواع گلبول سفید
گلبولهای سفید بر اساس حضور یا عدم حضور گرانول‌های اختصاصی در سیتوپلاسم خود به دو دسته گرانولوسیت‌ها (دانه‌دارها) و آگرانولوسیت‌ها (بدون دانه‌ها) تقسیم می‌شوند.
گرانولوسیت‌ها بر اساس رنگ‌پذیری گرانول‌های اختصاصی به سه دسته نوتروفیل‌ها، ائوزینوفیل‌ها و بازوفیل‌ها تقسیم می‌شوند:
- نوتروفیل‌ها: بیش از ۵۶٪ گلبولهای سفید خون را تشکیل می‌دهند و دارای هسته چند قسمتی بوده و توانایی بیگانه‌خواری دارند. سیتوپلاسم این سلول‌ها دارای گرانول‌های بسیار ظریف صورتی کم‌رنگ است. نوتروفیل‌ها در عفونت‌های حاد مانند بیماری‌های عفونی و آپاندیسیت حاد در خون افزایش می‌یابند. خنثی‌دوست هستند و گرانول‌های آنها با رنگ خنثی رنگ می‌پذیرند.
- ائوزینوفیل‌ها: حدود ۵٪ از گلبولهای سفید خون را تشکیل می‌دهند و دارای هسته دوقسمتی هستند و سیتوپلاسم آنها حاوی دانه‌های نارنجی فراوان است. تعداد ائوزینوفیل‌ها در بیماری‌های حساسیتی و عفونت‌های انگلی در خون افزایش می‌یابد و هسته آن به صورت s شکل دیده می‌شود.
- بازوفیل‌ها: کمترین درصد گلبولهای سفید (۱٪) در خون را دارند. بازوفیل‌ها دارای دانه‌های درشت آبی تیره در سیتوپلاسم خود بوده و دو هسته درشت به هم چسبیده دارند. این دانه‌ها حاوی مواد متعدد همانند هیستامین، پروتئوگلیکان‌ها (مانند هپارین و کندروایتین) و آنزیم‌های پروتئولیتیک (مانند الاستاز و لیزوفسفولیپاز) هستند که نقش مهمی در واکنش‌های التهابی دارند. آزاد شدن هیستامین در خون باعث ایجاد علائم حساسیت ازجمله التهاب، قرمزی، خارش و کهیر می‌گردد.
آگرانولوسیت‌ها نیز به دو دسته لنفوسیت‌ها و مونوسیت‌ها تقسیم می‌شوند. در سیتوپلاسم این نوع گلبولهای سفید، دانه وجود ندارد.
- لنفوسیت‌ها: دو نوع اصلی لنفوسیت بی و لنفوسیت تی تقسیم می‌شوند که در ساخت آنتی‌بادی نقش دارند و دارای هسته‌ای گرد و با سیتوپلاسم اندک است. هر لنفوسیت بی و تی فقط یک نوع گیرنده آنتی‌ژنی در سطح خود دارند ولی تعداد زیادی گیرنده آنتی‌ژنی از یک نوع دارند.
- مونوسیت‌ها: مونوسیت‌ها بزرگ‌ترین سلول‌ها در جریان خون محسوب می‌شوند. مونوسیت‌ها بدون گرانول بوده یا دارای تعداد کمی گرانول ظریف هستند. هسته آنها کناری یا در مرکز سلول، کلیوی‌شکل، پیچ‌خورده و دارای فرورفتگی یا مغزی‌شکل (نعل اسبی) است.
میزان طبیعی گلبولهای سفید از ۴۰۰۰ تا ۱۱۰۰۰ گلبول سفید در هر میکرولیتر است. لکوپنی یا پایین آمدن گلبولهای سفید در مواردی مانند نارسایی مغز استخوان برای مثال ناشی از عفونت، تومور، بیماری‌های واسکولارکلاژنی (مانند لوپوس)، بیماری‌های کبد و طحال و انجام پرتودرمانی اتفاق می‌افتد. لکوسیتوز یا بالا رفتن تعداد گلبولهای سفید در مواردی چون بیماری‌های عفونی و برخی سرطان‌های خونی دیده می‌شود.
